روایتگران شهر مدرن

در این گفتار سعی‌مان بر این است که نوازندگان موسیقی خیابانی را به عنوان «روایتگران شهر مدرن» و مکانیسم‌های حاکم بر آنان را تحلیل کنیم. یکی از معضل‌هایی که در مواجهه با موسیقی خیابانی وجود دارد، فروکاستن آن در حد «تکدی‌گری مدرن» است؛ نگاهی به غایت غلط و ایدئولوژیک که دانش جامعه‌شناسی، به مثابه دانشی انتقادی، می‌تواند این تلقی اشتباه را نقد و البته تصحیح کند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

روزنامه ایران:  چرا که موسیقی خیابانی به مثابه یک مقوله کلانشهری قابل تبیین است. نگاه به موسیقی خیابانی به مثابه «تکدی‌گری مدرن» هم یک تلقی عمومی اشتباه و هم یک تلقی سیاستگذارانه نادرست است و شاهد این مدعا، فهرست رسمی مشاغل مربوط به سازمان فنی و حرفه‌ای وابسته به وزارت کار است که در آن نوازندگان موسیقی خیابانی در ردیف تکدی‌گران و دستفروشان دسته‌بندی شده‌اند! و علیرغم تلاش‌هایی که برای به رسمیت شناختن این سبک از موسیقی از سال 1391 تا به امروز صورت گرفته است اما همچنان این تلقی رسمی موضوعیت دارد. به نظر می‌رسد که دلیل این مقاومت، عدم درک نقش متمایزی است که نوازنده موسیقی خیابانی به عنوان یک «کنشگر شهر مدرن» ایفا می‌کند.

​​​​​​​1 متأسفانه در کشور ما «موسیقی خیابانی» در امتداد خنیاگران و رامشگران دوره‌گرد ارزیابی می‌شود. این در حالی است که یک تفاوت رادیکال بین آنها وجود دارد؛ خنیاگر یا رامشگر دوره‌گرد، روایتگر شهر پیشامدرن، تاریخی و باستانی است و شهر باستانی «شهر طردکننده» است. در حالی که موسیقی خیابانی که هنری شهری است، یک زمینه و بستر دربرگیرنده دارد و به همان اندازه که خنیاگر دوره‌گرد منفعل عمل می‌کند، نوازنده موسیقی خیابانی فعال است.

نوازندگی موسیقی خیابانی یکی از هنرهای شهری و به مثابه هنری مدرن است. یعنی هنری که بر مبنای خواست و اراده اندیشیده فرد برای اثرگذاری بر محیط پیرامون صورت می‌گیرد. بنابراین، نوازنده موسیقی خیابانی همچون هنرمند هنر شهری «کنشگر اثرگذار» است و فعلش از مجرای این اثرگذاری آشکار می‌شود. اثری که نوازنده موسیقی خیابانی بر جای می‌گذارد دو بعد را در بر می‌گیرد: نخست، بر محیط پیرامونش چیزی می‌افزاید و دوم، با افرادی که او را می‌شنوند رابطه‌ای فعالانه برقرار می‌کند. ما نمی‌توانیم نسبت به موسیقی خیابانی باکیفیت بی‌تفاوت باشیم، در حالی که نسبت به موسیقی دوره‌گردها اغلب بی‌تفاوت هستیم و این نشان‌دهنده اثرگذاری هنر شهری به مثابه هنری است که به مرحله عمل راه برده است.

2 موسیقی خیابانی هم در بعد «ابژکتیو» و هم در بعد «سوبژکتیو» ملزومات اثرگذاری دارد؛
نخستین لازمه این اثرگذاری «دراماتیک بودن» موسیقی خیابانی است. موسیقی خیابانی فقط موزیکال نیست بلکه دراماتیک و نمایشی است و به دلیل همین خاصیت نمایشی بودن است که نوازنده موسیقی خیابانی بدنش را مدیریت می‌کند. در حالی که در موسیقی دوره‌گردی به هیچ‌وجه مدیریت و مهندسی بدن وجود ندارد و نوازنده موسیقی دوره‌گرد به همان نحوی عمل می‌کند که در خلوت خود بسر می‌برد.
دومین لازمه اثرگذاری موسیقی خیابانی «خلاقیت» است. موسیقی خیابانی بر پایه خلاقیت نوازنده استوار است و چیره‌دستی نوازنده موسیقی در برابر عدم چیره‌دستی نوازنده دوره‌گردِ دنیای سنت قرار می‌گیرد. شهر مدرن از ما می‌خواهد که به مثابه یک کنشگر فعال، خلاقیت و چیره‌دستی داشته باشیم.
سومین لازمه اثرگذاری موسیقی خیابانی «تنوع در اجرا» است که لازمه هنر شهری در دنیای جدید است. نوازنده هنر خیابانی بداهه‌نوازی می‌کند، البته رامشگر دوره‌گرد هم بداهه‌نوازی می‌کرد ولی با نحوه بداهه‌نوازی نوازنده موسیقی خیابانی، تفاوت بنیادینی دارد؛ به عبارتی بداهه‌نوازی در موسیقی خیابانی چیزی شبیه بداهه‌نوازی در موسیقی جاز است و بر گسترش دادن تم‌های ملودی که به هیچ‌وجه در موسیقی رامشگری دیده نمی‌شود، مبتنی است و ما مدام تکرار الگوهای متریک، ریتمیک و ملودیک را در موسیقی خیابانی شاهد هستیم.
چهارمین و مهمترین لازمه اثرگذاری موسیقی خیابانی که عامل اصلی تفاوت میان موسیقی خیابانی و موسیقی دوره‌گردی به شمار می‌آید، این است که موسیقی خیابانی مستلزم تصرف یک زمین مشخص است. «یوهان هویزینگا» از نظریه‌پردازان بازی معتقد است که زمانی بازی رخ می‌دهد که بازیگران پیش از مشغول شدن به بازی یک زمین برای خود برگزیده و آن را نشانه‌گذاری کنند و در زمانی که این بازی را نشانه‌گذاری می‌کنند، بازی شرایط رخ دادن پیدا می‌کند. در واقع به زعم او، بازی چیزی جز کنشگری فعال نیست و کنشگران فعال این امکان را پدید می‌آورند تا روزمرگی به تعلیق درآید و از مجرای تعلیق این روزمرگی، چیزی بر تجارب ما افزوده شود. بر این اساس، نوازندگان موسیقی خیابانی از کنشگران اصلی راه‌اندازی «بازی‌های به تعلیق‌درآورنده» در فضاهای شهری مدرن‌ هستند.اما چرا عملکرد «تعلیق روزمرگی» اهمیت دارد؟ چون مخاطره‌ای که در نفس عملکرد نوازنده موسیقی نهفته است، او را به یک بازیگر تبدیل می‌کند. نوازنده موسیقی خیابانی، همچنین این فرصت را فراهم می‌کند تا افرادی که در مواجهه با عمل و کنش او قرار می‌گیرند، متفاوت‌تر از آنچه که تا پیش از این، می‌اندیشیدند، بیندیشند. به معنای واقعی کلمه در یک رابطه اثرگذار حسی قرار می‌گیرند و این کاری است که در شهر مدرن رخ می‌دهد.

3 اگر اغراق نکرده باشم، به نظر می‌رسد که وجود و امکانپذیر بودن پدیده نوازندگی موسیقی خیابانی، یکی از مهمترین شاخص‌های ارزیابی این است که ما در «شهر مدرن» زندگی می‌کنیم یا خیر؟ مبتنی بر این شاخص می‌توان گفت که ما حداقل در کلانشهر تهران فاصله بسیار زیادی با یک شهر مدرن داریم.
زمینه موسیقی خیابانی امتداد دو زمینه مدرن است که آنها هم خاص شهر مدرن هستند. موسیقی خیابانی امتداد «استودیو» و «استیج» است. رابطه وثیقی بین این زمینه‌ها وجود دارد و نوازنده موسیقی خیابانی هم به همان میزان حرفه‌ای عمل می‌کند. منتها وقتی استودیو را به زمین خیابان تبدیل می‌کند از شر برخی انقیادها در استودیو و استیج رها می‌شود. به همین دلیل است که اغلب نوازندگان موسیقی خیابانی در مصاحبه‌هایشان عنوان می‌کنند که اجرا در خیابان را نسبت به اجرا در استودیو یا استیج ترجیح می‌دهند.
شهر مدرن، ساختار (positions) را به موقعیت‌ها (situation) تبدیل می‌کند؛ یعنی ساختار‌های از پیش تعیین‌شده را می‌شکافد و آنها را به موقعیت‌های خلاقانه بدل می‌کند و به واسطه این تبدیل، کنشگری را تحریک کرده و اثرگذاری سوبژکتیو و ابژکتیو را فراهم می‌کند و باعث می‌شود تا برای لحظه‌ای از شرایط روزمره خود رها شده و موقعیت تازه‌ای را تجربه کنیم و وجود همین خصیصه است که زندگی در شهر مدرن را لذت‌بخش می‌کند.

*مکتوب حاضر، متن ویرایش و تلخیص شده «ایران» از سخنرانی دکتر رضا صمیم در همایش «شهر روایت‌ها، روایت‌ شهرها» است که در محل فرهنگستان هنر ارائه شد.

انتهای پیام/

 

 

 

منبع: ایران آنلاین

کلیدواژه: نوازندگان موسیقی خیابانی نوازنده موسیقی خیابانی موسیقی دوره گرد بداهه نوازی شهر مدرن

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت ion.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایران آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۵۸۲۲۱۸۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

ببینید | سورپرایز جالب خواننده آمریکایی برای یک پسر بچه حین ضبط یک ویدیوی خیابانی

265 33

برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل‌ رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید. کد خبر 1903823